Dağlık Karabağ’ın Kısa Tarihi

03.03.2022

Hem Ermenistan ve hem de Azerbaycan’ın, Dağlık Karabağ bölgesiyle tarihi ve dini bir bağlantı iddia etmektedir. Ermeni iddiası, bölgenin, sınırları modern Ermenistan’ın sınırlarını çok aşan, daha geniş bir orta çağ Hıristiyan Ermeni yönetiminin parçası olduğu gerçeğine dayanmaktadır. Azerbaycan ayrıca, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana, bölgenin geç orta çağ ve erken modern dönem boyunca sık sık Müslüman Osmanlı Türkleri tarafından işgal edildiğini ve yönetildiğini savunarak toprakla tarihi bir bağlantı olduğunu iddia etmektedir.

İlk başta Karabağ’ın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin (S.S.C.) bir parçası olmasına karar verildi. Tarihçiler nedenler konusunda fikir ayrılığına düşseler de Karabağ’ın Ermenistan’a ilk katılımının Ermenilerin Sovyet yönetimine desteğini sağlamaya yönelik bir plan olduğu düşünülmektedir. Ancak Sovyetlerin yeni Milliyetler Komiseri Joseph Stalin kararı tersine çevirdi. 1923’te Dağlık Karabağ, o dönemde nüfusunun yüzde 94’ü etnik Ermeni olmasına rağmen, Azerbaycan S.S.C.’nin özerk bir idari bölgesi oldu.

Sovyetler Birliği 1980’lerde kurucu cumhuriyetlerinde artan gerginlikler görürken, Dağlık Karabağ, Ermenistan’ın bir parçası olmak için oy kullandı ve 1994’te ateşkesle durdurulan bir savaşı ateşledi.

O zamandan beri Dağlık Karabağ, Azerbaycan’ın bir parçası olarak kaldı, ancak Ermeni hükümeti tarafından desteklenen ayrılıkçı etnik Ermeniler tarafından kontrol edilmektedir. Yakın zamana kadar, uluslararası güçlerin arabuluculuk yaptığı müzakereler bir barış anlaşması sağlayamamıştı.

12 Temmuz 2020’de Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ile Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri arasında çatışma yeniden başladı. İlk çatışmalar, Ermenistan’ın Tavuş eyaletindeki Movses ve Azerbaycan’ın Ermenistan-Azerbaycan devlet sınırındaki Tovuz Rayonu’ndaki Ağdam yakınlarında meydana geldi.

Her iki taraf da birbirlerini, Gence uçurumunun yakınında patlak veren çatışmayı yeniden alevlendirmekle suçladı.

Petrol zengini Hazar ulusu ile yoksul, kaynak bakımından fakir komşusu ve uzun zamandır düşmanı Ermenistan arasında aceleyle imzalanan bir anlaşma, 2020’de altı haftalık bir çatışmaya ani bir son verdi.

Rusya’nın aracılık ettiği ateşkese göre: Ermenistan güçleri Dağlık Karabağ çevresindeki Azeri ilçelerinde hâlen kontrol ettikleri topraklardan çekilecek.

Azerbaycan, Ermeniler tarafından Şuşi olarak bilinen bölgenin en büyük ikinci şehri Şuşa da dahil olmak üzere 27 Eylül’de patlak veren çatışmadan bu yana geri aldığı tüm bölgeleri koruyacak.

Rus barış güçleri Ermenistan ile Dağlık Karabağ’ı birbirine bağlayan bir rotayı koruyacak.